Kofeina a szczęście
Najczęstsze skojarzenie, jeśli chodzi o składniki kawy, to kofeina. Przyjrzyjmy się jej więc w pierwszej kolejności. Jest najszerzej wykorzystywanym środkiem pobudzającym centralny układ nerwowy. W wyniku jej spożycia jesteśmy mniej senni, mamy zwiększoną czujność i energię, a w związku z tym – ogólne lepsze samopoczucie. Kofeina – będąc antagonistą do receptorów adenozyny – odgrywa rolę w transmisji dopaminergicznej, a także wpływa na uwalnianie acetylocholiny i serotoniny. Takie działanie czyni ją potencjalnym zawodnikiem do walki w zakresie zmniejszenia ryzyka depresji.
W 2011 roku Wydział Zdrowia Publicznego Uniwersytetu Harvarda, opublikował wyniki badania kohortowego, na temat związku spożywania kofeiny z ryzykiem wystąpienia depresji wśród kobiet. Jako źródło danych wykorzystano NHS (Nurses’ Health Study) szczegółowe kwestionariusze zdrowotne ponad 50 tysięcy amerykańskich pielęgniarek zbierane na przestrzeni 10 lat (od 1996 do 2006 roku). Wśród wszystkich badanych ponad 81,7% spożywanej kofeiny pochodziło z kawy. Pomiędzy grupami spożywającymi 1 lub mniej filiżanek naparu tygodniowo, a pijącymi ich 4 lub więcej dziennie, zauważono spadek ryzyka zachorowania na depresję. Naukowcy chcieliby w następnej kolejności sprawdzić, czy nawykowe, długoletnie spożywanie kawy może być praktyką w zapobieganiu tej choroby.
Jednak więcej nie zawsze znaczy lepiej – wyniki badania z Finlandii donoszą, iż ryzyko owszem spada, ale przy spożyciu wyższym niż 8-9 filiżanek kawy dziennie – znów wzrasta. Może to być związane z niewystarczającym efektem poprawy samopoczucia osiąganym przez osoby w ciężkiej depresji. Ponadto znane efekty działania kawy są najczęściej dwufazowe: w małych dawkach odbierane jako przyjemne (pobudzenie, większa uważność), zaś w dużych – wręcz odwrotnie (rozdrażnienie, problemy ze skupieniem itp.). Kofeina nie naprawi wszystkiego – o ile może nas wspomóc w walce ze zmęczeniem i obniżonym nastrojem – nie sprawi, że cudownie wyzdrowiejemy. W razie potrzeby, nie bójmy się sięgać po pomoc do odpowiednich instytucji.
Nie z samej kofeiny składa się kawa
Odpowiednio wypalona kawa – oprócz tak pożądanej kofeiny – zawiera także inne związki bioaktywne:
- polifenole – antyoksydanty, głównie w postaci kwasów chlorogenowych,
- laktony – powstałe z przemian fenoli podczas prażenia ziaren,
- witaminy – niacyna, ryboflawina,
- składniki mineralne – tj. potas, żelazo, cynk,
- lotne związki aromatyczne – odpowiadają za zapach i smak kawy.
Ich zawartość różni się w zależności od gatunku (arabika, robusta), a także w ramach danych odmian.
Całokształt “dobra” – składników obecnych w niepozornej filiżance czarnej kawy, doda nam nie tylko energii. Ma potencjał we wpłynięciu także m.in. na:
- obniżenie ryzyka choroby wieńcowej, zawału oraz raka jelita grubego,
- zmniejszenie ryzyka rozwinięcia przewlekłej niewydolności nerek oraz powstawania kamieni nerkowych,
- niższe ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2, poprzez poprawę odpowiedzi wydzielniczej trzustki,
- zapobieganie rozwinięcia demencji, a także obniżenie ryzyka rozwoju choroby Alzheimera oraz Parkinsona, a także łagodzenie ich objawów.
Ponadto warto także dodać, iż spożywanie umiarkowanych ilości kawy nie zaburza gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu, nie przyczynia się do odwodnienia, a wręcz może być sposobem na uzupełnienie płynów w diecie. Nic dodać – wystarczy pić kawę.
Mądrość z ziarna kawy
Kawa przeszła długą drogę, żeby dotrzeć w niemal każdy zakątek świata – z Afryki, przez Europę, do obu Ameryk i Azji. Przez religie, kultury, granice państw i czas. Spokój ponad podziałami. Celebracja różnorodności. Jak gdybyśmy wszyscy żyli w mieście Yong’an nawiązując do powieści Yan Ge – w wymarzonej osadzie “Wiecznego Spokoju”. Być może to jest właśnie najważniejszą lekcją zdrowego podejścia do życia, jaką daje nam kawa.
またね、
問題
Literatura
- Yan Ge, Kroniki dziwnych bestii, Tajfuny, Warszawa 2023, s.261, 266
- Michel Lucas, et al., Coffee, caffeine, and risk of depression among women, Archives of internal medicine, 2011, 171.17: 1571-1578;
- Roseane M. Santos, Coffee: The revolutionary drink for pleasure and health, Xlibris Corporation, 2007, (fragmenty)
- A.Tanskanen, et al., Heavy coffee drinking and the risk of suicide, European Journal of Epidemiology, 2000, 16: 789-791
