Czym jest jest matcha i dlaczego stała się tak popularna?

Wśród wielu napojów, które zyskują ostatnio na popularności, matcha wyróżnia się najbardziej chyba w każdym sezonie - ice latte matcha, matcha cloud, pumpkin spice matcha. Czym właściwie jest? Czy to jedynie zmielona zielona herbata, czy może coś więcej? W świecie pełnym pośpiechu, matcha wydaje się zatrzymywać nas na dłużej, zapraszając do celebracji w pełni nawet najkrótszych chwil. 

Jest w niej coś nieuchwytnego – nie tylko smak, ale cała filozofia, która łączy w sobie naturę, spokój i medytację. Być może dlatego, że choć jest napojem, jej przygotowanie samo w sobie staje się rytuałem, a jej konsumpcja – świadomym doświadczeniem. Czy to więc tylko kolejny trend, który przejdzie? A może jest to zaproszenie do głębszej refleksji nad tym, co pijemy, jak pijemy i jak wpływa to na nasze życie? Przekonajmy się więc, jak bardzo fascynujący jest świat matchy. 

Wprowadzenie do świata matchy 

Matcha to nie tylko napój - to swoista podróż do Japonii, pełna harmonii, spokoju i uważności. Choć na stałe zagościła w wielu kawiarniach i herbaciarniach na całym świecie, jej opowieść to ponad 800 lat historii. Wykorzystywana przez mnichów zen jako wsparcie w medytacji, matcha stała się równie istotnym elementem duchowego rytuału, co codziennym napojem. Dotarła do nas jako symbol sztuki picia herbaty, której filozofię odkrywamy z każdym łykiem. W tym artykule przyjrzymy się, czym dokładnie jest matcha, jak powstaje oraz co sprawia, że wprost nie możemy przestać jej pić. 

Pochodzenie matchy 

Matcha nie jest żadną nowością – choć w naszej części świata pojawiła się stosunkowo niedawno. Wywodzi się z japońskiej kultury parzenia herbaty, a jej korzenie sięgają buddyjskich duchownych. Jeden z mnichów, o imieniu Eisai, w XII wieku zasadził w klasztorze ziarna herbaty sprowadzone z Chin. Opublikował również książkę, w której opisał medyczne właściwości spożywania naparu z zielonych liści. Mnisi zaczęli wykorzystywać sproszkowaną herbatę jako element rytuałów wspomagających medytację – dzięki zawartości kofeiny i L-teaniny pomagała im utrzymać skupienie i jednocześnie pozostać w stanie wewnętrznego spokoju. 

Ceremonia parzenia matchy - wyhodowana na gruncie buddyzmu chadō czy też w ujęciu bardziej artystycznym, jako chanoyu - do dziś jest ważnym elementem japońskiej kultury. Nie chodzi w niej wyłącznie o smak. To także moment uważności, celebracji chwili, prostoty i harmonii. 

Jak się wytwarza matchę?

Na kilka tygodni przed zbiorem (między 20 a 30 dni) krzewy herbaciane przykrywa się specjalnymi matami lub siatkami, które ograniczają dostęp światła słonecznego. W

odpowiedzi roślina produkuje więcej chlorofilu i L-teaniny - aminokwasu, który chociażby odpowiada za ten tak charakterystyczny umami smak matchy. 

Po zbiorze młodych, delikatnych listków są one parowane, suszone, a następnie - pozbawiane łodyżek i żyłek. Powstały w ten sposób susz (zwany tencha) trafia do tradycyjnych kamiennych żaren, gdzie jest powoli mielony na bardzo drobny proszek. Tak właśnie powstaje matcha. 

W przeciwieństwie do zwykłej zielonej herbaty - gdzie spożywa się jedynie napar z listków - pijąc matchę, konsumujemy cały liść herbaty w proszku. Dlatego też dostarczamy sobie znacznie więcej składników odżywczych. 

Rodzaje matchy 

Często udając się w poszukiwaniu matchy, która jest nam pisana, pojawia się wiele kategorii - coś jak kawowy sort (grade). Czy istnieje jakaś ogólna reguła związana z danym rodzajem i czego możemy oczekiwać? Przyjrzyjmy się popularnemu nazewnictwu, próbując znaleźć odpowiedź: 

• Matcha ceremonialna 

Tworzona z bardzo młodych listków, zrywanych w specjalnie przygotowanym pierwszym zbiorze. Owe przygotowania obejmują wcześniejsze zacienianie wyselekcjonowanych krzewów, co sprawia, iż ich liście stają się bogatsze w chlorofil i teaninę. Stąd tak soczystozielone zabarwienie herbacianego proszku, zaś smak wręcz uwodzi słodyczą. Co ciekawe, sama nazwa ceremonialnej matchy, nie wywodzi się z Japonii - została stworzona na potrzeby zachodniego „marketingu”. Przeznaczona do spożywania jedynie z wodą, jako delikatniejsza usucha lub intensywniejsza koicha. 

• Matcha codzienna (tradycyjna, premium) 

Jest nieco bardziej przystępna od ceremonialnej. Liście pochodzą najczęściej z mieszanych zbiorów: pierwszego i drugiego. Sprawia to, iż jej smak potrafi być pełniejszy, z nieco bardziej zaznaczoną goryczką - przez „rozcieńczenie” listków z pierwszego zbioru. Proszek wciąż jest intensywnie zielony, a przy tym bardziej atrakcyjny cenowo. Najczęściej wykorzystywany grade do wszelakich napojów mlecznych i koktajli w kawiarniach. 

• Matcha kulinarna 

Kategoria matchy, która najlepiej nadaje się jako dodatek do wypieków i deserów. Pochodzi zazwyczaj z późniejszych zbiorów, gdzie nie pozostaje już tak wyraźna słodycz liści, ani też ich charakterystyczny soczysty kolor. Mimo tego, iż może mieć nieco grubszy przemiał, wciąż cudownie podkreśli herbaciany charakter przygotowywanych słodkości - w tym celu właśnie została stworzona! 

Warto wspomnieć, iż tak naprawdę, żadna z tych kategorii nie ma oficjalnej definicji. Stąd jedynym światełkiem w tunelu jest transparentność składu deklarowana przez producentów. Czytajcie etykiety, sprawdzajcie składy i nie pozwólcie się dać zwieść chwytom marketingowym!

Właściwości matchy 

No dobrze, jakie są więc dokładnie właściwości matchy? Czy to tylko jedna z alternatyw dla kawy, czy może coś więcej? 

1. Antyoksydanty 

- matcha to prawdziwa bomba przeciwutleniaczy, a w szczególności katechin, z których najważniejsza to EGCG (galusan epigallokatechiny). Substancja ta od lat badana jest pod kątem potencjalnych właściwości przeciwnowotworowych, wspierania metabolizmu czy działania przeciwzapalnego. 

2. Teina oraz L-teanina 

- w matchy znajduje się teina, czyli herbaciany odpowiednik kofeiny. W jednej porcji (ok. 1g proszku) jest jej średnio 30–35 mg, czyli mniej niż w filiżance espresso, ale więcej niż w zwykłej zielonej herbacie. Różnica polega jednak na tym, jak ta teina działa. Dzięki obecności L-teaniny, matcha daje spokojne, zrównoważone pobudzenie - bez nerwowości czy nagłego spadku energii. 

3. Wsparcie koncentracji 

- połączenie kofeiny z L-teaniną ma unikalny efekt: poprawia koncentrację, jednocześnie redukując napięcie i stres. Nie bez powodu matcha była wybierana przez mnichów zen jako wsparcie w praktyce medytacyjnej. 

Moda na matchę? 

Dlaczego owa matcha, tak szybko zdobywa popularność? Przyczyn jest wiele, ale możemy je rozbić na kilka kategorii: 

• Świadome wybory żywieniowe - coraz więcej osób szuka naturalnych sposobów na wsparcie zdrowia i energii;
• Estetyka - intensywny, zielony kolor i ceremonialny sposób przygotowania przyciąga wzrok oraz wyświetlenia w social mediach;
• Alternatywa dla kawy - wiele osób rezygnuje z kawy z powodów zdrowotnych, zaś po herbacie nie odczuwają podobnych dolegliwości;
• Wszechstronność - matcha smakuje dobrze zarówno na ciepło, jak i na zimno, z mlekiem, w smoothie, a nawet w deserach.

Nie ma się co dziwić, że matcha pojawia się nie tylko w herbaciarniach, ale też w kawiarniach specialty – takich jak Kafejeto. 

Jeśli chcecie spróbować prawdziwej, dobrze przygotowanej matchy, koniecznie zajrzyjcie do Kawiarni Kafejeto. Tam nie tylko napijecie się świeżo przygotowanych „prochów Shreka” - możecie też od razu kupić wysokiej jakości matchę do domu. Idealna na początek - i na kontynuację tej zielonej przygody! 

Spragnieni wiedzy?

Ciekawi, jak wypada matcha w porównaniu do kawy? Zajrzyjcie do naszego kolejnego artykułu: Matcha vs kawa – co wybrać?. Przedstawimy tam nie tylko różnice, ale także kod zniżkowy na kawę do wykorzystania w sklepie internetowym Kafejeto. Smacznej matchy! 

またね、 

問題 

Linki: 

[] https://www.healthline.com/nutrition/matcha-green-tea 

[] https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8080935/ 

[] https://matcha.com/pages/matcha-health-benefits 

[] https://www.tezumi.com/blogs/tezumi-insights/what-is-chanoyu