Kafejeto Palarnia

0

Czy kofeina to narkotyk?

- Fakty, które warto znać!

15 listopada, 2024
Kawowa wiedza
Nie jest żadną tajemnicą, iż kawa należy do kategorii używek. Tak samo jak herbata, cukier czy alkohol. Nie należy do substancji niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizm, ani nie pozostaje mu obojętna. Co takiego sprawia, że nie wyobrażamy sobie dnia bez łyku kawy i czy picie małej czarnej jest bezpieczne?
kawa w filiżance w słoneczny dzień

Jaką używkę kryje kawa?

Tym co nas uzależnia jest substancja zwana kofeiną. Została odkryta w 1819 roku z czystej ciekawości, na styku nauki i kultury. Johann Wolfgang von Goethe – niemiecki poeta, znany ze spożywania znacznych ilości kawy – pod wrażeniem osiągnięć młodego chemika Friedlieba Ferdinanda Runge’a, podarował mu paczuszkę ziaren arabiki (z odmiany mocha) do wnikliwej analizy. Po kilku miesiącach prac, naukowiec po raz pierwszy wyizolował czystą kofeinę.

Czym jest kofeina?

Kofeina to alkaloid o symbolu chemicznym C8H10N4O2, pochodzenia głównie roślinnego. W czystej postaci występuje pod postacią białego, bezwonnego krystalicznego proszku, o gorzkim posmaku. Jest to substancja, której organizm ludzki nie potrafi wytworzyć samodzielnie i wywiera na niego zauważalny wpływ. Wchłaniana do krwioobiegu w jelicie cienkim, pierwsze efekty jej działania odczuwalne są już w ciągu 15 do 30 minut od spożycia. Kluczową rolę w procesie metabolizacji kofeiny odgrywają enzymy mikrosomalne wątroby (tj. cytochrom P450). Należy przy tym pamiętać, iż tempo jej przetwarzania zależy od wielu czynników, tj. płeć, wiek, stan zdrowia, czy też uwarunkowania genetyczne. Kofeina w żaden sposób nie odkłada się w organizmie. Po upływie 3 do 4 godzin od spożycia, jej stężenie spada o połowę. Wówczas niektórzy mogą już zauważyć pierwsze efekty osłabionego działania – czyli zmęczenie lub senność. Znajduje się ona na liście substancji GRAS (Generally Recognized as Safe) – uznana jako bezpieczny element diety. Nie jest jednak niezbędnym składnikiem odżywczym, brakuje jej więc w konsekwencji opracowanego zalecanego poziomu spożycia.

Występowanie kofeiny

Kofeina to naturalny związek chemiczny znajdujący się w częściach roślin, pod różnymi nazwami:

  • kofeina – w nasionach kawowca (coffea arabica, coffea canephora),
  • guaranina – w jagodach guarany (paullinia cupana),
  • teina – w liściach herbaty (camellia sinensis),
  • teobromina – w ziarnach kakaowca (theobroma cacao),
  • mateina – w liściach ostrokrzewu paragwajskiego (ilex paraguariensis). Głównymi źródłami kofeiny w diecie są:
  • kawa,
  • herbata,
  • napoje energetyzujące,
  • napoje typu „cola”,
  • kakao.
pająki pod wpływem kofeiny
NASA; Derivative work: Looie496, CC BY-SA 3.0 , via Wikimedia Commons

Wpływ kofeiny na organizm

Kofeina po spożyciu wpływa na centralny układ nerwowy. Blokuje adenozynę – jeden z neuroprzekaźników, który ogranicza przekazywanie nadmiaru impulsów i odpowiada za tłumienie pobudzenia.

Wpływem kofeiny na poprawę wydolności w sportach od dłuższego czasu interesuje się Międzynarodowy Komitet Olimpijski. Choć po 2004 roku została usunięta z listy substancji dopingujących, jej stężenie we krwi zawodników jest wciąż ściśle monitorowane. Mamy więc udokumentowany wpływ tej substancji na organizm, m.in.:

  • wspomniane już, zwiększenie wydolności fizycznej,
  • regulacja ciśnienia krwi,
  • działanie moczopędne,
  • poprawa koncentracji,
  • obniżenie zmęczenia,
  • zmniejszenie senności,
  • poprawa pamięci krótkotrwałej,
  • przyspieszenie metabolizmu.

Zawartość kofeiny w kawie

Dokładne określenie zawartości kofeiny w filiżance kawy jest trudne, ponieważ zależy od wielu czynników:

  • skład blendu i pochodzenie ziaren – robusta ma średnio dwa razy więcej kofeiny niż arabika;
  • czas kontaktu kawy z wodą – kofeina jest substancją rozpuszczalną w wodzie; im dłużej trwa ich kontakt, tym wyższa zawartość kofeiny w takim naparze.

Przepisowo zaparzone espresso zawiera mniej kofeiny niż kawy parzone innymi metodami, ze względu na krótszy czas kontaktu oraz mniejszy uzysk końcowego naparu. Średnio zawartość kofeiny w filiżance naparu prezentuje się to następująco:

  • espresso: 90 – 200 mg,
  • kawa przelewowa: 150 – 300 mg.
różne typy kaw z różną zawartością kofeiny w kawie

Maksymalna dawka kofeiny

Jak to w naturze bywa, nie sama substancja, lecz jej ilość stanowi o zagrożeniu dla zdrowia. Oznacza to mniej więcej tyle, iż każda rzecz przyjęta w odpowiednio wysokiej dawce może stać się trucizną.

Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), na podstawie analizy poziomu konsumpcji oraz wpływu kofeiny na zdrowie, opracował pewne normy jej spożycia.

Bezpieczna dzienna dawka kofeiny, ze wszystkich źródeł w diecie, przyjmowana przez zdrową osobę dorosłą, wynosi 400 mg. Jednorazowe spożycie tej substancji nie powinno przekraczać 200 mg lub inaczej – nie powinno być wyższe niż 3 mg na kilogram masy ciała. W wypadku kobiet karmiących i w ciąży, dzienna dopuszczalna dawka kofeiny jest niższa 200 mg.

Czy od zbyt dużej dozy kofeiny można umrzeć? Śmiertelną dawkę szacowano jako koncentrację od 80 do 100 µg na ml krwi – co odpowiada przyjęciu 10 g kofeiny lub więcej. Jednak wypicie takich ilości kawy wraz z innymi napojami energetyzującymi, i to w ciągu jednego dnia, nie jest prawdopodobnym scenariuszem. Może się tak zdarzyć w przypadku celowego nadużycia suplementów diety. Częściej mamy jednak do czynienia z sytuacją i konsekwencjami przedawkowania kofeiny.

Przedawkowanie kofeiny

Picie zbyt dużych ilości napojów kofeinowych ma swoje skutki uboczne. Objawy nadmiernego spożycia kofeiny, to m.in:

  • drżenie mięśni,
  • bóle i zawroty głowy,
  • zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
  • nadciśnienie,
  • zaburzenia lękowe,
  • nerwowość,
  • pobudzenie psychoruchowe.

Czy kofeina to narkotyk?

Kofeina to substancja psychoaktywna sklasyfikowana jako stymulant. Tak jak pozostałe substancje z tej grupy, jest uzależniająca i ma działanie pobudzające. Zwiększa wytrzymałość organizmu oraz czujność, a także zmniejsza odczuwanie bólu.

Jak każdy napój czy smakołyk spożywany regularnie, także i kawa może nas do siebie przyzwyczaić. Może pomóc przy zmęczeniu, wesprzeć w czasie zwiększonego wysiłku. Jest całkowicie bezpieczna – pamiętajmy tylko, by pić ją z umiarem, a przede wszystkim – z przyjemnością.

またね、

問題       

Literatura

  • Christine Cottrell, Perfect espresso: barista bible – second edition, Coffee Education Network, Australia 2013, s. 17-18

To również może cię zainteresować

Newsletter

Dołącz do naszego newslettera i odbierz

10%

zniżki na zakupy kawy ziarnistej w sklepie internetowym.

Newsletter

Dołącz do naszego newslettera i odbierz 10% zniżki na zakupy kawy ziarnistej w sklepie internetowym.