Najpopularniejsze gatunki kawy - czym różnią się Arabica, Robusta i Liberica?

Kawa to nie tylko napój czy element codziennej rutyny. To prawdziwa podróż sensoryczna, która zmienia się w zależności od gatunku, pochodzenia, metody obróbki czy w końcu - samego sposobu zaparzenia ziaren. W tym artykule weźmiemy na tapet trzy główne gatunki kawy: Arabikę, Robustę oraz Liberikę. Poznamy czym się charakteryzują i jak je rozróżnić, aby świadomie wybrać ten, który najlepiej odpowiada naszym preferencjom. 

Jakie istnieją gatunki kawy? 

Kiedy mówimy o kawie, zazwyczaj mamy na myśli jej nasiona, które po pełnym cyklu przetworzenia - od farmera do baristy - trafiają do naszych filiżanek w postaci gotowego naparu. Kiedy przesuniemy owo skojarzenie na same ziarna, okaże się, iż świat kawy, to świat roślin. Kofeinowy owoc pochodzi z wiecznie zielonego krzewu z rodzaju coffea, rodziny rubiaceae - w rodzimym języku zwanym kawowcem, a jakże. Na całym świecie występuje wiele jego gatunków, natomiast trzy z nich zdominowały ów artykuł. Są to: Arabika, Robusta oraz Liberika. 

Chociaż na rynku kawowym możemy też spotkać inne gatunki (tj. Eugenoides, Anthonyi itd.), to właśnie Arabika wraz z Robustą zajmują zdecydowaną większość terenów uprawnych, przeznaczonych pod ziarna kawy. Dlaczego akurat one? Jakie są między nimi różnice? I skąd w ogóle ta Liberika? Przyjrzyjmy się kolejno każdemu, by poznać ich wyjątkowe cechy.

 

Arabica - najpopularniejszy gatunek kawy 

Arabika to gigant - zdecydowany lider na rynku kawowym. Obejmuje około 60-70% całkowitej produkcji kawy na świecie. Pochodzi z Etiopii, skąd następnie trafił na Półwysep Arabski, by w końcu dotrzeć i do Europy. Ziarna Arabiki są najczęściej wybierane przez smakoszy, zarówno amatorów, a przed wszystkim profesjonalistów. Co ją wyróżnia? 

Arabica ma delikatny, złożony smak, który może przypominać kwiatowe nuty, owocowe akcenty, a także delikatną - jakże cenioną - kwasowość. W zależności od regionu uprawy jej smak może być bardziej czekoladowy, kwiatowy czy owocowy, co akcentowane może być też przez obróbkę. Ponadto zawiera około 60% więcej olejków aromatycznych niż Robusta, co sprawia, że ma intensywniejszy, bardziej zróżnicowany zapach. Natomiast jeśli chodzi o zawartość kofeiny to Arabika ma jej mniej niż Robusta, co czyni ją mniej goryczkową w odbiorze, a także - mniej pobudzającą. 

Dzięki złożoności profilu sensorycznego, Arabikę cenią home bariści oraz specjaliści, którzy chcą eksperymentować z różnymi metodami parzenia i uzyskiwać ciekawe smaki. W kawach specialty Arabica jest właściwie monopolistą. Poza jednym, rosnącym graczem. 

Robusta - ziarna o intensywnym charakterze 

Robusta to drugi najczęściej uprawiany gatunek kawy, który w przeciwieństwie do Arabiki, ma wyrazisty, intensywny charakter, który nie da się wygładzić paleniem, ani parzeniem.

Pochodzi głównie z Afryki Zachodniej, ale obecnie uprawia się ją także w Azji, zwłaszcza w Wietnamie i Indonezji. Czym podbiła serca kawoszy? 

Robusta ma znacznie wyższą gorycz niż Arabica. Zawiera bowiem więcej kofeiny - nawet do ponad dwóch razy więcej, porównując do wspomnianej poprzedniczki. Może przez to rosnąć na niższych wysokościach, co wpływa na łatwość jej upraw. Często daje także wyższe plony z pojedynczego krzaczka. Ma wyraźny, pełny smak, który może przypominać nuty ziemiste, orzechowe, a czasem nawet dymne. Gwarantuje krągłe body i znaczne pobudzenie. Jej aromaty lotne są za to mniej złożone - Robusta nie oddaje tylu subtelnych zapachów. Nie przeszkadza to jednak wykorzystywać jej jako dodatek do blendów pod espresso, aby uzyskać mocniejszy napój z intensywniejszym posmakiem. 

Jeśli chodzi o konkurencję na rynku specialty, Robusta ma swój własny „brand”: rynek fine robusty. Ze względu na zmieniający się klimat i coraz trudniejsze warunki do uprawy Arabiki, świat kawy otwieraj się na selekcjonowane, jaśniejsze wypały Robusty. A to jeszcze nie wszystko. Gotowi poznać kolejnego gracza? 

Liberica - gatunek, nieznany większości 

Liberika jest tym mniej powszechnie znanym gatunkiem kawy. Uprawiana głównie w Filipinach, Malezji oraz niektórych regionach Afryki, o bardziej egzotycznych i unikalnych smakach, rzez co rzadziej spotykana w kawowej codzienności. Co sobą reprezentuje? 

Charakteryzuje się lekko dymnym, delikatnie owocowym smakiem z wyrazistymi nutami drzewnymi. Często porównuje się ją w profilu do takich nut jak wędzona śliwka, orzechy czy karmel. Ma bardziej intensywny aromat, który może być dla niektórych nieco przytłaczający. A co do kofeiny, to zawiera jej mniej niż ziarna Robusty, zaś więcej niż nasiona Arabiki. Jest więc kofeinowo zaszczytnie średnia. 

Liberica jest idealna dla osób, które lubią eksperymentować z nietypowymi smakami i szukają kawy o zdecydowanym charakterze. Może być ciekawą alternatywą dla tych, którzy chcą spróbować czegoś naprawdę wyjątkowego. 

Gatunki kawy a profil smakowy - co wybrać? 

Jaką kawę spośród tylu dostępnych na rynku mamy więc wybrać? Odpowiedni dla nas gatunek ziaren, zależy głównie od naszych osobistych preferencji smakowych. Poniższy zarys profili sensorycznych danych kaw, wskaże nam, w którą stronę poczynić pierwsze wybory: 

• Arabica - delikatna, kwasowa, owocowa, a też kwiatowa i herbaciana. ● Robusta - pełna, goryczkowa, wyrazista, mocna w smaku.
• Liberica - dymna, drzewna, subtelna i zaskakująca.

Warto także eksperymentować z różnymi metodami parzenia, ponieważ to, jak zaparzymy kawę, ma ogromny wpływ na jej smak. Dla osób początkujących polecamy zacząć od kawy Arabica i klasycznego parzenia w dripie lub Aeropressie, natomiast zaawansowani barista mogą chcieć spróbować espresso z dodatkiem Robusty lub zaparzyć Liberikę w French Pressie, by poczuć jej pełny smak.

Podsumowanie - główne różnice między gatunkami kaw 

Spójrzmy więc na dominujące różnice i podobieństwa w naszych trzech dominujących ówcześnie gatunkach. 

Każdy z tych gatunków ma swoje unikalne cechy i może zaspokoić inne potrzeby czy też wymagania sensoryczne. Pamiętaj - najważniejsze to eksperymentować i odkrywać swoje własne ulubione ziarna. Gotowy wybrać swojego kolejnego faworyta? 

またね、 

問題 

Literatura: 

[] Christine Cottrell, Perfect espresso: barista bible - second edition, Coffee Education Network, Australia 2013. 

[] Anette Moldvaer, Coffee obsession, DK 2014. 

Linki: 

[] https://cdn.cafeimports.com/images/Cafe_Imports_Coffee_Family_Tree_isolated.png [] https://images.cafeimports.com/19868-14343-coffeefamilytree2015web-copy.jpg
[] https://pl.wikipedia.org/wiki/Kawowiec 
[] https://www.worekkawy.pl/blog/historia-kawy-od-starozytnej-etiopii-do-wspolczesnych/
[] https://kawowski.pl/rosliny-kawowe-i-ich-uprawa/historia-coffea-arabica-jak-trafila-do-europy/ [] https://mottcoffee.com/blogs/news/kawa-arabica-prehistoryczne-korzenie-i-wspolczesne-wyz wania
[] https://methodicalcoffee.com/blogs/coffee-culture/4-types-of-coffee-beans-what-makes-them -different 
[] https://methodicalcoffee.com/blogs/coffee-culture/arabica-coffee-vs-robusta-coffee-whats-the -difference 
[] https://beannbeancoffee.com/blogs/beansider/what-are-liberica-coffee-beans [] https://colipsecoffee.com/blogs/coffee/bean-types 
[] https://generalwarfieldscoffee.com/blogs/our-blog/ultimate-coffee-guide